Herkese merhaba, bugün sizlere şahit olduğunuzda gözlerinizi ayıramayacağınız, bizlere muhteşem bir manzara sunan ”Güneş tutulması ” olayından bahsedeceğim. Geçmişten bu yana Güneş tutulmasıyla ilgili bir sürü şey duymuşsunuzdur. Kötü olay habercisi, deprem sebebi gibi birçok şey söylenilmiştir. Hatta ülkemizde 11 Ağustos tarihinde Tam Güneş tutulması gerçekleşmişti. Bu tutulmanın 17 Ağustos 1999 Gölcük depremine işaret olduğuyla ilgili söylentiler ortaya çıkmıştı. Tabii ki bu söylentilerin hiçbirinin Güneş tutulmasıyla ilgisi yoktur. Bu tür inanışlar astronomi tarafından da reddedilmiştir.
Güneş tutulması nadir görülen bir astronomik olaydır ve Dünya’nın sadece belirli bir kısmında görünür. Bunun sebebi;
- Ay’ın dünyamıza uzaklığının 384.000 km olması
- Ay’ın çapının dünyamızın çapından 4 kat daha küçük olması
- Dünya’nın ve Ay’ın şekli ve yörüngeleridir
21 Haziran 2020 tarihinde oluşan Güneş tutulmasını sadece Afrika, Pakistan, Hindistan ve Çin’in bazı yerlerinde çok net olarak gözlemlemişlerdir. Doğu Avrupa’dan da kısmen gözlemlenebilmiştir. Bizler de Türkiye’den bu güzel manzaraya çok az da olsa şahit olmuştuk hatırlarsanız.
İçindekiler
Güneş Tutulması Nedir?
Güneş tutulması, Yeni Ay’ın Dünya çevresindeki yörünge hareketi sırasında Dünya ile Güneş arasına girerek Dünya’ya gelen Güneş ışınlarının tamamını ya da bir kısmını engellemesi olayına denir. Güneş, Aydan 400 kat büyüktür ama tutulma sırasında aynı boyuttaymış gibi görürüz. Bunun nedeni Güneşle Ay arasındaki mesafenin de 400 kat uzak olmasıdır.
Neden Her Ay Güneş Tutulması Olmuyor?
Güneş tutulması, Yeni Ay evresinde oluşmaktadır. Ay ise her ay, Yeni Ay evresine gelmektedir. Peki neden her ay Güneş tutulması gerçekleşmiyor?
Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesinin, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesine yaklaşık 5 derece eğimlidir. Bu nedenle Güneş ve Ay her zaman aynı doğrultuda bulunmazlar. Ay, Yeni Ay evresine geldiğinde, bu iki yörüngenin kesiştiği yere yakın olduğu zaman tutulma olayı gerçekleşir.
Güneş Tutulması Ne Sıklıkla Oluşur?
Güneş tutulmasının yılda en az iki, en fazla beş defa oluştuğu gözlemlenmektedir. Beş defa oluşması çok nadir olarak görünmektedir. Gerçekleşecek bu tutulmalar Dünya’nın farklı yerlerinde gözlemlenmektedir. Türkiye’de en son tam tutulma 1999 yılında gerçekleşmişti. Bir sonraki tam tutulma ise 21 Nisan 2088 yılında gerçekleşecektir. Önümüzdeki 100 yıl içerisinde ise Dünya’da 69 tam tutulma gerçekleşecektir.
En Yakın Güneş Tutulması Ne Zaman?
14 Aralık 2020’de ülkemizde görülmeyecek bir tutulma gerçekleşecektir. 13.34-18.53 saatleri arasında gerçekleşecek bu tutulma Arjantin’de tam tutulma olarak gözlemlenebilecektir. Güney Amerika, Güney Pasifik Okyanusu, Kuzey Atlantik Okyanusu, Antarktika ve Afrika’nın güneydoğusunda da görülebilecek.
Ülkemizde görülebilecek sonraki Güneş tutulmasını ise 25 Ekim 2022 tarihinde Parçalı tutulma olarak gerçekleştiğini görebileceğiz.
Güneş Tutulmasının Türleri Nelerdir?
Güneş tutulmasını 4 farklı türde görmekteyiz. Bunlar tam tutulma, halkalı tutulma, hibrit tutulma ve parçalı güneş tutulmalarıdır.
1)Tam Tutulma
Tam Güneş tutulmasını sadece Dünya‘da çok az bir kısım görmektedir. Bu evrede Güneş, Dünya ve Ay tamamen aynı hizaya dizilmiş ve Ay, Güneş’i tamamen bloke etmiştir. Hava tamamen kararır. Sadece Güneş’in koronası parlar. Etraf soğumaya başlar. Tam tutulma, sadece Ay’ın Dünya’da tam gölge oluşturduğu bölgeden görünmektedir. Ortalama 18 ayda bir Tam tutulması gerçekleştiği Dünya’nın bir yerinde görünmektedir.
2)Halkalı Tutulma
Ay, Dünya’dan en uzak konumdayken gerçekleşen tutulma türüdür. Halkalı tutulmada Ay, Güneş’i tamamen kaplamaz. Ay, Güneş’in tam önüne geçmiştir ama Ay Dünya’dan uzak olduğundan dolayı Güneş’ten daha küçük görünür. Ay’ın arkasında kalan Güneş ise halka görünümü almaktadır. Geçtiğimiz 21 Haziran’da da bu manzaraya şahit olan yerler vardı. Türkiye’den de sadece ısırılmış elma gibi görünmüştü.
3) Hibrit Tutulma
Güneş Tutulması Dünya’nın bir kısmında Tam tutulma, başka bir kısmında ise Halkalı tutulma olarak gözlemlenir. Çok ender rastlanan bir tutulma türüdür. Ay’ın Dünya üzerindeki gölgesi, hareket ederek görünümünü değiştirir. Bu yüzden bir yerde Güneş tam tutulduğu gözlemlenirken başka bir yerde Güneş’in halkalı tutulduğu gözlemlenmektedir.
4) Parçalı Tutulma
Tam Güneş tutulmasının oluştuğu sırada Ay’ın gölge düşürdüğü kısım dışında kalan kısımda güneş tutulmasının görünmesidir. Tam Güneş tutulması sırasında Dünya’daki tam gölge düşen kısım dışında kalan yerlerde Ay ve Güneş aynı hizada görünmez. Ay’ın ise kısmen Güneş’in önüne geçtiği görülür. Böylelikle Güneş’in tamamen tutulduğu görünmez. Buna da Parçalı ya da Kısmi Güneş tutulması denmektedir.
Güneş Tutulması Ne Kadar Sürer?
Tam Güneş tutulması maksimum 7 dakika 33 saniye sürmektedir. Parçalı Güneş tutulması ise iki saatten fazla sürebilmektedir.
Güneş Tutulmasını İzleyecekler Gözlerini Korusun
Güneş tutulmasını izleyecek kişiler mutlaka gözlerini korumalı, çıplak gözle tutulmayı izlememelidirler. Güneş’in UV radyasyonu göz retinasında ağır hasara yol açar. Gözlem sırasında ağrı hissedilmez çünkü retina acıya duyarlı değildir. Retinada oluşan bu hasar görme fonksiyonlarını ciddi oranda etkilemektedir. Bu da kişinin görme yetisini kaybetmesine bile sebep olabilmektedir.
Güneş tutulmasına dürbün, teleskop, kamera ya da güneş gözlüğüyle de bakılmamalıdır. Bu şekilde de bakılınca gözler zarar görmektedir.
Tam Güneş tutulmasını izlerken Ay, Güneş’i tamamen kapattığından Güneş’in gözlere zararı olmaz. Diğer tutulma türlerinde mutlaka gözler korunmalıdır. Bunun için de yapılmış tutulma gözlükleri vardır. Bu gözlük zararlı radyasyonu filtreleyerek gözünüzün zarar görmesini engeller. Bu gözlüklerle gözlerinizi koruyarak tutulmayı keyifle izleyebilirsiniz.
Güneş tutulmasıyla ilgili bahsedeceklerim bu kadar. Umarım yazımı faydalı bulmuşsunuzdur. Sayfamızdaki diğer yazılarımıza da göz atmayı unutmayın. Keyifli okumalar.
Referanslar: wikipedia, timeanddate.com
Harika?