Öğrenilmiş çaresizlik nedir ? Günlük rutinimizde pek sık kullanmadığımız ama hayatımızın her noktasında bizimle birlikte olan gizli bir eşya gibidir. Stres, depresyon ve psikolojik rahatsızlıkların da temel sebebi olarak değerlendirilen psikolojik bir durumdur. Genel olarak öğrenilmiş çaresizlik, “Bilinç altımızda işleyen ve ne yaparsam yapayım sonuç yine de değişmeyecek.” deyip sonucun değişmesi adına hiçbir çaba göstermemektir. Kendini her şeye kapatıp, bilinçli bir şekilde hareket edememektir.
Nasıl Ortaya Çıktı?
Değişik bir hikayesi var. Hadi gelin, öğrenelim. Aslında öğrenilmiş çaresizlik, teorik olarak ilk defa 1967 yılında Prof. Martin Seligman ve Prof. Steven F. Maier tarafından köpekler üzerinde yapılan bir deneyde tesadüfi olarak gözlemlenmiştir. Daha sonra Prof. Martin ve çalışma arkadaşları bu önemli durumu detaylı bir şekilde incelemeye başlamışlar. Ardından, birçok psikolog ve bilim insanı tarafından araştırılmaya başlanmıştır. Konuyu derin bir şekilde ele aldıklarında ise ciddiyetini anlamaya başlamışlar ve sonrasında da çözüm arayışı içine girmişlerdir.
Ne kadar istemesek bile, bazı insanlarda öğrenilmiş çaresizlik, maalesef gerçek potansiyellerini ortaya koymayı engelliyor. Kendini geri çekiyor ve bunalıma girme tehlikesi baş gösteriyor. Böyle olunca da kişi kendini yetersiz olarak adlandırıyor, kendi için adeta bir yıkım başlatıyor ve başarısız olduğuna kanaat getiriyor.
Yani sonuç olarak keşfedebileceği, icat edebileceği onlarca güzellik, tadabileceği birçok yeni duygu olmasına rağmen mağlubiyeti önceden bilinçaltında kabulleniyor ve kendini besleyen olumlu duygulardan mahrum kalıyor. Bunun sonucunda da çabuk vazgeçen, çabalamayan ve hayatın bir anlamının olmadığını düşünen bireyler ortaya çıkıyor. Doğruluğunu ya da yanlışlığını görmeyen kararlar vermeye başlıyor.
Nasıl Anlaşılır?
Öğrenilmiş çaresizliğin başlıca belirtileri olarak; içe kapanma, erteleme davranışı, düşük motivasyon, geçmişteki olumsuzluklar, ön yargı ve bahanelere sığınma gösterilebilir. Genellikle bu psikolojik durumu yaşayan kişilerden duyabileceğiniz muhtemel cümleler şunlar olacaktır: Benim kaderim böyle yazılmış, sınava çalışsam bile geçemem, bir şey denesem bile sonuç yine negatif olacak vb.
Tedavisi Var Mıdır?
Sonuç olarak, unutmamamız gereken nokta ise öğrenilmiş çaresizliğin, psikolojik bir durum olması ve tedavi seçeneklerinin var olmasıdır. En yaygın tedavi yöntemi ise “Bilişsel Davranışçı Terapi” yöntemidir. Bu yöntemde, öğrenilmiş çaresizliğe katkıda bulunan düşünce kalıplarını ortadan kaldırma hedeflenir. Terapide bu durumun, neden ve nasıl ortaya çıktığı sorgulanır. Pozitif yönde olan yüksek motivasyon içeren yöntemler sayesinde bu durumdan kurtulmak mümkün hale geliyor. Tabi öğrenilmiş çaresizlikten kurtulmanın bir yolu da spordur. Sporun rahatlatıcı etkisini inkar edemeyiz.
Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur.
Şunu belirtmek isterim ki hayatımızın her döneminde zorluklar ve bizi aşağıya çeken negatif durumlar vardır. Ama unutmamalıyız ki tüm bunları atlatacak güce ve motivasyona sahibiz. İhtiyacımız olan şey pes etmemek. Zihnimizi kötü etkileyeceğini düşündüğümüz ortamlardan ve durumlardan uzak durmaya çalışmak, bize iyi gelmeyen sosyal çevremizi değiştirmek ve kendimizin, biricik ve değerli olduğuna inanmaktır.
Gazi Yaşargil, Einstein, Marry Currie, Aziz Sancar, Nikola Tesla gibi ünlü bilim insanları, yaptıkları yüzlerce denemeye rağmen bir türlü istedikleri sonuca ulaşamamış; günlerce, belki de yıllarca yılmadan denemek için tekrar yola çıkmışlar. Bu durumu çaresizlik olarak görmemişler, aksine başarısızlık onlara tekrar ayağa kalkma gücü vermiş. Tekrar tekrar denemiş, en sonunda istedikleri sonuca ulaşmışlar. Hedefe ulaştıklarındaki duygu ise onların, kendilerine olan güven duygusunu pekiştirmiş ve isimlerini tarihe altın harflerle yazdırmayı başarmışlar. Buradan da anlaşılacağı üzere pes etmek, ilk denemede vazgeçmek; bizi hem duygusal olarak hem de psikolojik olarak kötü etkileyecektir.
Hepinize sağlıklı ve huzurlu günler.
REFERANS: Hürriyet.com
