Postmodern Roman Özellikleri

Merhaba Sevgili Gelişen Kariyerim okuyucuları, 20. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan postmodernizm yaklaşımından ve postmodern roman özelliklerinden bahsedeceğim.

Postmodernizm Nedir ?

 Modernizm sonrası anlamına gelmektedir. Modernitenin sorgulanması, insanı merkeze a modernizmi eleştirmek ve sorgulamak, alternatif geliştirmeye yönelik düşünceler postmodernizm olarak ifade edilmektedir. Felsefe, mimari ve edebiyat gibi birçok alanda kendini göstermiştir. Ben de bu yazımda Postmodern Roman nedir bundan söz etmek istiyorum.

Postmodern Roman

Postmodernizm, 20.yüzyılın son çeyreğiyle birlikte, gelişme göstermiştir.

• Siyasal ve ekonomik küreselleşme,
• Bireysel ve toplumsal eşitlikler ve bağımsızlaşmalar,
• Olgudan görüntüye geçiş,
• İç içe giren kültürler,
• İdeolojilerin dağılmasıyla ortaya çıkan tercihsizlik,
• Birbirinin içine giren gerçekle hayal gibi,

Birçok durumu ve tutumu anlatmak için kullanılmaktadır. Bu kullanım alanlarının odak noktasında bazı olumlu veya olumsuz yaklaşımlar da gözlemlenmektir.

Örneğin postmodernizm, bilim, teknoloji ve ideolojiler çevresinde toplanan modern değerlere şüphe duymakla başlamış; modern bilgiye ve bilince karşı eleştirel bir yaklaşım geliştirilmektedir.

Öyle ki, postmodernizm’in meydana çıkardığı çoğulculuk, demokrasi ve yerel kültürlerin kabulü, özgürlükler açısından bir basamak olarak da görülmektedir. Ama postmodernizmi millî ekonomileri, dilleri, millî kültürleri yok eden küresel kapitalizmin yeni bir üslubu olarak kabul etmek de mümkün sayılmaktadır.

Postmodern Roman İçeriği

Konu bağlarında geriye dönüşler mevcuttur. Postmodern romanlarda çizgisel, kronolojik zaman kullanımının büyük bir kısmının kırılmaya çalışıldığı gözlemlenmektedir.

Şimdinin, anında aktarmanın belirgin bir şekilde öne çıktığı Postmodern romanlarda zaman klasik ve modern tarzdaki romanlara oranla önemsizleştirilmektedir Daha önce yazılmış metinlerden yola çıkarak yeni metinler üretilmektedir. Yaklaşımda hem sorgulama hem de yanıt arama bir arada gözlemlenmektedir.

Postmodern romanda yazar, dış dünyayı bire bir yansıtmaktan kaçınmaktadır. Klasik romandaki gibi burada olay örgüsü üzerine kurulu bir anlatı söz konusu değildir.

Olay örgüsünden ziyade olayın ya da olayların ön plana çıkması söz konusudur. Postmodern anlayışla yazılan bir romanı okumak ve anlamlandırmak zorludur. Burada dil amaç değil araçtır Metinler arası karmaşıklığı çözmek emek istemektedir, metinler arası anlamı üreten okurdur.

Postmodern Roman Özellikleri

Postmodern romanın temel özelliklerine değinmek gerekirse: üst kurmaca, metinler arasıcılık, çoğulcu bakış açısı olarak özetlenmektedir.

• Postmodernizm de gerçeklik unsurundan çok üst kurmaca yaklaşımı ön plandadır.
• Dili ağırdır, bu sebeple sürükleyiciliği esas almaz.
• Bu roman türünde yazarın geleneksel statüsünü kaybettiğini ya da en azından bu statüsünün sorunsallaştırıldığı gözlemlenmektedir. Temsilin yanı sıra yazarın konumu da sorunsallaştırılır. Yazar metnin anlamını okura göre değişebilen tarzda işlemektedir.
• Postmodern yazara göre hayat bir oyundur. Yaşamı kurmacaya dönüştürmekte olan roman da oyun içinde oyundur.
• Zaman ve mekân belirgin değildir.
• Kalıcı olmak istemez kalıcılıktan ziyade sürekli değişim ve yenilik ister.
• Parçalı anlatım hâkimdir, bütüncül anlatım evresi görülmez.
• Okuyucusundan belli bir kültür birikimi bekler. Yazarla okur bir oyun içindedir. Okurdan, yazarın şifreli dilini çözmesini ve anlamlandırması beklenmektedir.
• Bilinç akışı kullanılmaktadır. Monolog tekniği hakimdir.
• Mantık sıralaması çerçevesinde gerçekleşmemektedir.
• Roman yazım aşamasında başka bir metinden etkilenebilir.
• Determinizmi büyük oranda reddederler. Neden sonuç ilişkisi kurulamayabilir.
• Karakterler net değildir, metinlerinde kurmacanın gerçek olmadığı hissettirilir.
• Kahraman oldukça pasiftir. Çünkü tek bir karakterin ön plana çıkması anlatı mantığına ters düşmektedir. Metinde bütün kişiler aynı öneme ya da önemsizliğe sahiptirler. Bu da kahramanları farklı veya anormal bir yapıya büründürmektedir.
• Çoğulculuk postmodernizm‘in yaşamda ve sanatta ana eğilim olarak bilinmektedir.
• Bugün dünün aynısıdır yaklaşımını benimserler.
• Yazılarda ironi yaygındır.
• Romanın bölümlerinde bazen farklı edebî türlerden yararlanılmaktadır.
• Tek bir konu, tek bir bakış açısından çerçevesinde verilmez; çok yönlü, çok kültürlü, değişik bakış açılı romanlar yazılmaktadır.
• Postmodern metinlerin amacı roman yazmak değildir roman kurmaktır.
• Büyük anlatıların bitişi olarak da açıklanmaktadır.
• Gerek bireyler ve kişilikleri açısından gerekse olaylar açısından parçalanmışlık öne çıkan kavramdır.
• Figürlerin (romanda geçen kişi, mekân, vs.) fiziki ya da psikolojik durumları genelde verilmez, hatta isimlerinin de bir önemi yoktur. Amaç okuru esere dahil etmektir.
• Postmodernizmde “oyun” kavramı önemli bir yer tutmaktadır. Yazma eylemi, yaşam, okuma eylemi sanallaştırılır ve oyunlaştırılmaktadır.
• Dilin olanaklarını en iyi şekilde kullanarak gerek kültür dilinin gerekse sokak dilini ve yerel dillerin anlatım olanaklarından da yararlanarak bu anlayışın en belirgin özelliklerini sergilemek istenir.
• Alışılagelmiş son bulunmaz. Yazar bireyselliğini egemen kılmaya yönelmektedir.
• Postmodern romanın önemli özelliklerinden bir diğeri de entrika ve gizemi öne çıkarmasıdır.

Türk Edebiyatında Postmodern Yazarlar ve Yapıtları

• Oğuz Atay: Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Korkuyu Beklerken
• Yusuf Atılgan: Aylak Adam, Ana yurt Oteli
• Orhan Pamuk: Benim Adım Kırmızı, Yeni Hayat, Beyaz Kale, Kara Kitap
• Hasan Ali Toptaş: Bin Hüzünlü Haz
• Metin Kaçan: Fındık Sekiz
• Latife Tekin: Sevgili Arsız Ölüm, Buzdan Kılıçlar
• Murat Gülsoy: Bu Filmin Kötü Adamı Benim, Kutsal Roman, İstanbul’da Bir Merhamet Haftası
• Elif Şafak: Pinhan, Mahrem, Bit Palas, Baba ve Piç
• Sema Kaygusuz: Yere Düşen Dualar, Sandık Lekesi
• İhsan Oktay Anar: Suskunlar, Puslu Kıtalar Atlası, Efrasiyab’ın Hikayeleri
• Süreyya Evren: Kanlar Ülkesinde Karnaval, Postmodern Bir Kız Sevdim, Ur Lokantası
• Murat Uyurkulak: Tol, Har
• Mehmet Açar: Siyah Hatıralar Denizi, Hayatın Anlamı
• Güray Süngü: Düş Kesiği

Dünya Çapında Tanınan Bazı Postmodern Yazarlar

• Italo Calvino: Bir Kış Günü Eğer Bir Yolcu
• Umberto Eco: Gülün Adı ve Foucault Sarkacı
• Jacques Derrida: Kartpostallar
• Franz Kafka: Dava, Ceza Sömürgesi
• Albert Camus: Anlaşmazlık, Düğünler, Sıkıyönetim, Ters Yüz

Referans: Postmodern Edebiyat Postmodernizm

Kişisel Gelişim Kitap Önerisi

Daha Verimli Esnek Güneş Yoğunlaştırıcılar